نمی‌شود انکار کرد که این روزها جوک‌های زیادی با شروع «لره» در پیامک‌های رسیده از بسیاری از رفقا و در خیلی از شبکه‌های اجتماعی مجازی منتشر میشود؛ یک جور جریان مثل همیشه مشکوک، که از بس فراگیر شده، توی چشم می‌زند و در گفتگوهای ما هم می‌آید که «راستی چه خبر شده که جوک‌های لری فراوان شده‌اند؟».
خوابگرد ـ که محاوره‌ی ناگهانی‌مان درباره‌ی این پدیده به این یادداشت‌ها رساندمان ـ معتقد است که کار به جایی رسیده که برخی جوک‌های قدیمی معروف هم با تغییر مطلع از «یه ترکه» و حتا «یه رشتیه» و نظائر آنها، برای خندیدن به «یه لره» دست‌به‌دست میشود.
البته رضا ساکی، طنزنویس رسانه‌ای اهل خرم‌آباد هم نوشته است: اتفاقی که در جک‌های بعد از حوادث سال ۸۸ افتاده این است که جک‌ها رویکرد انتقادی صرف پیدا کرده‌اند. من این جک‌ها را لری نمی‌دانم و اصلا «یه لره» یا «لرها» در این جک‌ها موضوع اصلی نیست. “یک لره” گفتن در آغاز جک در واقع پایندی به ساختار قدیمی جک‌های ایرانی است که در آنها به قومیت‌ها توهین می‌شد اما حالا دیگر مسئله لر و ترک نیست و این عبارات فقط برای این در مقدمه جک می‌آید تا مشخص کنند‌ه‌ی این باشد که قالب بیانی یا نوشتاری مورد نظر جک و لطیفه است.
به گمانم چند نکته درباره‌ی این پیامک‌ها وجود دارد:
۱ـ از دیدگاه رسانه‌ای، پیامک‌ها پیام‌هایی که انتشار آنها در تیراژ انبوه در مدت‌زمانی کوتاه، از رسانه‌ی موبایل، کار ساده‌ای‌ست؛ ویژگی انتشار رسانه‌های فردی مثل موبایل، فارغ بودن از ویرایش و سخت‌گیری در به اشتراک گذاشتن انواع محتواست؛ بسیاری از این جوکها بی هیچ تغییری برای عده‌ی زیادی از رفقا فوروارد می‌شوند. موبایل رسانه‌‌ای‌ست که در عین فراگیری حتی همه‌ی حواس کاربرش، ذاتا کاربری ِ سطحی و کم‌دقتی دارد؛ برای بسیاری از مخاطبان ایرانی که اصولا خندیدن به کلیشه‌های قومیتی در ذهن‌شان یک عادت تاریخی‌ست، اهمیتی ندارد که چیزی که برای دیگران می‌فرستند، متضمن چه اشاره یا انتسابی به یک قومیت خاص است.
۲ـ خندیدن به کلیشه‌های قومیتی برای ما عادی‌ست؛ ردپای جوک‌هایی که به ترک‌ها یا لرها یا قزوینی‌ها یا عرب‌ها یا رشتی‌ها خصلت یا نقصی مشخص را نسبت می‌دهند، در ادبیات قدیمی ما و در رسانه‌های امروزی ما وجود دارد؛ سینما و تلویزیون و رادیوی ما با همه‌ی دستورالعمل‌هایی که از بالا هست، نمی‌تواند از خیر خنداندن با لهجه‌ها بگذرد؛ این واقعیتی‌ست که در درازمدت در جامعه‌ی ما نسل به نسل منتقل میشود و با وجود حساسیت‌های سیاسی و اجتماعی‌ای که برخی قومیت‌ها در واکنش به این توهین‌ها (یا آن چه توهین می‌پندارندش)، به این سادگی کم‌رنگ نخواهد شد. همین کلیشه‌های با سن بالا هم موجب می‌شوند که اگر حتی فرضیه‌ی مطرح‌شده درباره‌ی تلاش برای تغییر جریان جوکها از ترکی به لری درست باشد، آن تلاش به سادگی و در زمانی کوتاه موفق نباشد؛ جوک‌های قومیتی ویژگی‌هایی دارند که تغییر واژه‌های قومیتی نمی‌تواند کلیشه‌های قومیتی را به قوم جدید منتسب کند.
۳ـ من بختیاری‌ام و همیشه به شوخی گفته‌ام که یک جور لر هفتاد درصد به حساب می‌آیم! بختیاری‌ها و لرها به خاطر اشتراک‌های اقلیمی و فرهنگی زیادی که با هم دارند، گاه یک قومیت دانسته می‌شوند؛ آن طور که رضا ساکی هم گفته، لرها و بختیاری‌ها ذاتا کنایه‌گو و شوخ هستند؛ خشونتی مهربانانه در کلام این قوم هست که تلخی و شیرینی توامان دارد؛ حتی مادر به فرزندش با کنایه محبت یا نصیحتی می‌کند و تشر می‌زند؛ تعصبی هم که در برخی اقوام هست، در لرها آنقدر نیست که از خیر تعریف کردن ِ اوریجینال یا منتشر کردن جوک‌هایی که درباره‌ی خودشان هست بگذرند! ممکن است این جریان بخشی‌ش زیر سر خود لرها باشد!
۴ـ قضاوت درباره‌ی هر نقلی که از یک قومیت میشود، نمی‌تواند شتاب‌زده و سطحی باشد؛ هم‌چنان که یک کاریکاتور در یک روزنامه‌ی جمعه‌ها چند سال پیش باعث حوادثی جدی در آذربایجان شد و خیلی‌ها معتقد بودند که نهایتا اشاره‌ای معناش اهانت به همه‌ی ترک‌ها نیست… این جوکها هم لزوما توهین به لرها نیستند؛ بخشی ازجوک‌های قومیتی حتی به زیرکی آن قوم اشاره می‌کنند و بخشی دیگر هم آن قدر عمومی‌اند که می‌توانند بی اشاره به قومیتی معنای خود را حفظ کنند؛ سمت و سوی انتقادی پیامک‌ها و جوک‌هایی که با سرعت نور در التهاب‌های سیاسی و اجتماعی ایران منتشر می‌شوند، گاهی ربط خاصی به قومیتی که همراهش نقل شده‌اند ندارند؛ جوکها بارزترین واکنش «همگان» یا همان «افکار عمومی»اند که نه در خبرها و گزارش‌های صدا و سیما جایی دارند و نه در مطبوعات رسمی منتشر می‌شوند… اما واقعی‌ترین بازخورد افکار عمومی به فضای جامعه‌اند.
۵- یادتان هست لابد که وقتی سریال شب‌های برره پخش می‌شد، خیلی‌ها نگران در امان ماندن زبان فارسی بودند؟ حالا جز چند واژه در گفتار چند نوجوان چیز زیادی از برره در جامعه نمانده است؛ ماندگاری هر پیام را باید در درازمدت بررسی کرد؛ کلیشه‌های قومیتی هم عمرشان دراز است و باید در طول زمان و با تغییر دیدگاه‌های فرهنگی برای از بین بردن‌شان راهی پیدا کرد؛ جوکها در بیان شفاهی و با موبایل و اینترنت منتقل می‌شوند و تغییر هم می‌کنند؛ زد و خوردهای رسانه‌ای قومیت‌ها در ایران هم، ریشه‌های سیاسی و اجتماعی دیرپایی دارد، که تنها زیر سر جوک‌های موبایلی نیست.
* مصرعی در ذهنم بود که نمی‌دانم از کیست: درها برای بسته شدن آفریده شد!
بعضیا که خودشون رو از این اقوام انسانی کنار کشیدن کجایی هستن؟خودشون و جد و آبادشون جزو……..هستن؟؟
دوستی که خودت رو (من) معرفی کردی و نوشتی”من اوایل اعتقاد نداشتم اما بعدها که با هموطنان رشتی و ترک و لر و غیره معاشرت بیشتری پیدا کردم به این نتیجه رسیدم که تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها!
می خواستی به جای غیره اسم بقیه اقوام هم میاوردی تعارف نکن همه وقت داریم.لطف کن بنویس کجایی هستی تا چیزک !!!هاتو برات بگم.
فرهاد متمدن
عزیزاگه از خرد کردن خانما یا کل آدما لذت میبری رو خودت کار کن این حس یه آدم متعادل نیست.اگه حول حوش بیست سالگی هستی رو خودت کار کنی خوب می شی ولی اگه حدود سی سالگی هستی سریعااقدام کن.تو که اهل کار وتلاشی حیفه واست که به خاطر این افکاراحمق به نظر برسی!
آقای تمدن:
اولا من متاهل هستم ثانیا از آدم بی فرهنگی مثل تو توقع بیشتر از این نیست. از طرز نوشتارت معلومه که عقده های روانی زیادی رو با خودت یدک می کشی برات متاسفم.معلوم نیست خانم ها چه بلایی سرت آوردن که این قدر ازشون عقده داری !نمی دونم شاید قربانی خیانت همسر باشی. ولی در هر صورت مشکلت با توهین کردن حل نمی شود.
نازی جونی
گویا شما قصد ازدواج دارید، قد و وزنتون را بگید، مشخصات کامل می شود من یک نفر را برای آش پختن نیاز دارم.زیادم از بلند شدن مردها جلوی پات بخودت نبال. شاید دلیل دیگر داشته باشد.
آقای تمدن:
من واقعا توصیه ام به شما اینه که برید یکم کتاب بخونیدتا مجبور نشید اینقدر بی فرهنگی تون رو به رخ بکشید!من یه خانوم تحصیل کرده (کارشناس ارشد)ایرانی هستم و خیلی لذت می برم و به خودم افتخار می کنم وقتی تو محل کارم در حالی که فقط ۲۵ سالمه هزاران مرداحمق مثل تو جلوی بای من بلند می شوندو از من دستور می گیرند.هرچند که تعداد احمق هایی مثل تو خیلی هم زیاد نیست و این روزها خیلی از مردها کتاب می خونند!
زشت بودن به مسخره گرفتن آدمها بر کسی پوشیده نیست و اینکه من و شما با این حرفا بخوایم خودمون رو توجیه کنیم نقل دیگریست.
خانمها و آقایون محترم خوب بودن سخته و مسخره کردن هیچ کس یا قومی توجیه پذیر نیست
فهمیدنش اینقدر سخته؟!؟
وقتی سطح تفکر آدمی تا این حد تنزل کرده که در قرن ۲۱ هنوز آدم هایی با درجه فکری آقای تمدن!وجود دارند باید فاتحه انسانیت رو خوند والبته شکر کرد که یک زنم با همه اجحافی که امثال آقای تمدن!!! در طی قرون و اعصار به خودشون اجازه دادند در حق هم نوعانم روا بدارند!!!
شاملوی بزرگ میگه:ای کاش قضاوتی در کار…در کار…در کار… می بود!
باز ما مردها دورهم جمع شدیم چهار کلمه حرف مردونه بزنیم، خانمها پریدن وسط. شما خانمها خودتان می دانید ، رئیس در سرزمین ایران مردها هستند. بنابراین روی سخن من با مردهای قوم لر بود. چون خانمها از هر قومی تفاوتی با هم ندارند. بنابراین شما بفرمائید بروید آشتان را بپزید.
با تشکر
تمدن
یاد بگیریم آدم باشیم!انصافا بلدیم؟
من یک تهرانی اصیلم
و نسل اندر نسل تهرانی بودیم،و واقعیت اینه که دوستان لر زیادی داشتم
لر اصیل و غیر اصیل ومخلوط ..!
و نمیدونم چرا خیلی معمولی بودن همشون!درست مثل من و شما که اگر خوب ببینیم پر از اخلاق خوب و بدیم
و ب نظر میاداین گفته درست باشه که هر کسی در آدمهای اطرافش چیزی رو میبینه که در خودش هست!میفهمین که چی میگم؟
اگر بی فرهنگی یا بی تمدنی در کسی میبینیم یه نگاهی به خودمون و دیدگاهمون و ایضا تفکراتمون بندازیم
حتما به کشفیات خوبی میرسیم
امتحان کنید!!!میبینین که ما ایرانی ها همه مثل همیم بی هیچ تفاوتی(خصوصا در باب اخلاق و تمدن!)
سلام
اول اینو بگم که بخاطر مطالبی که در مورد جک گفتن برای لرها نوشتیید جدا سوپرازی شدم.آخه راستشو بخوایید من خودم یکی از طرفدارای این جک ها هستم،ولی هیچ وقت تا حالا به اینکه قصدی پشت این جک ها باشه فکر نکرده بودم! اما از الان دوسدارم که بیشتر روشون تمرکز کنم.با عقیده دوستومن به اسم “یکی” موافقم. من خودم برام اتفاق افتاده که یه جوک یه بار با یه ترکه شروع شده واسم اومده و بعد چند وقت همون جک با یه لره از طرف یکی دیگه برام فرستاده شده!!
خب هر جک یا شوخی قابل قبول نیست.اما درعین حال بعضی هاشون خیلی قشنگن
سلام آقای تمدن!
با حرف دوستمون آقا مصطفی کاملا موافقم،
اگر خودتون رو یک فرد استاندارد و متمدن می بینید نباید اینگونه صحبت کنید.
در ضمن ، یه قاقالی لی هم واسه شما که تازه یاد گرفتی فارسی بنویسی تمدن جون
من یک لرم و به لر بودنم افتخار میکنم، من شخصا” عقیده ام در موردشما این که غیر استاندارد ترین نوع بشر خودت هستی آقای بی تمدن….. هرچند شعورت در حدی نیست که بری تاریخ لرها رو بخونی پس تو جهل خودت بمون. ما لرها به اظهار نظر تو هیچ اهمیتی نمیدیم.
خیلی دوست دارم عمو جلال
من موندم اگه این جوکها با یه روز یه فارسه شروع بشه بازم منطقی برخورد میشه ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
من همشیه فکر می کردم این جور نوع جک ها یک شوخی قومی است که در ایران رسمه. بعضی هایش را نمی فهمیدمو به بعضی هایش
من همشیه فکر می کردم این جور نوع جک ها یک شوخی قومی است که در ایران رسمه. بعضی هایش را نمی فهمیدمو به بعضی هایش هم می خندیدم در حالیکه نمی فهمیدم.
تا اولین روز پاییز گذشته.
با سه نفر که لر بودن ( و من نمی دانستم) مجبور به همکاری به مدت ۷ ساعت شدم.وقتی کارها به نتیجه نرسید و من در آستانه خودکشی قرار گرفتم ، یکی از همکارانم گفت می دونی اینها کی بودن؟ گفتم سه تا آدم بودن مگه چیه؟. گفت اشتباهت همین جاست دیگه، اینا لر بودن( درحالی که می زد توسرش). این پروژه نه تنها اعصاب من را ویران کرد بلکه خسارت مالی هم بهم وارد کرد.
آقا مصطفی الان هم به این نتیجه رسیدم که قضاوتم اصلا” بی محابا نبوده وهنوزم بر سر عقیده ام پافشاری میکنم.
من یه دوست دارم لره واسه خودش جک لری میگه میخنده
من اوایل اعتقاد نداشتم اما بعدها که با هموطنان رشتی و ترک و لر و غیره معاشرت بیشتری پیدا کردم به این نتیجه رسیدم که تا منباشد چیزکی مردم نگویند چیزها.
خودتون این جک که دخترای … رو باید تو فریزر بذاری که فاسد نشن رو در نظر بگیرید و با اونچه که از دخترای اونجا می بینید مقایسه کنید. من که می گم گل گفتن حتی با اینکه در مورد همه شون درست نیست.
سلام اقای تمدن فکر نمیکنی انقد بی محابا و به دور از ادب قضاوت کردن در مورد بقیه حالا هر کسی و هر قومی میخواد باشه دور از یه بشر به قول خودتون استاندارده و بشری که دم از تمدن میزنه باشه اقای تمدن!!!
زبان طنزت خیلی زیباست
سلام آقا جلال آیا واقعا این وب مال شماست من یه خانم معلم جدیدالاستخدامم
یعنی پنج ساله دارم مقطع ابتدایی تدریس میکنم اما هیچ خبری از استخداممون نیست
همیشه از رک گویی شما خوشم میومد اتفاقی این وبو پیدا کردم کلی ذوق کردم
دوست دارم شما هم از وبم دیدن کنید منتظرتم
سلام جلال
من که نفهمیدم که تو چی گفتی. یعنی آنقدر در لفافه حرف زدی که نفهمیدم بالاخره آخرش به کجا رسیدی؟به عقیده من تمام این جک ها پوشیده از حقایق است و بهتر است لر ها هم مانند ترک ها و رشتی ها خودشان را اصلاح نمایند. من شخصا” عقیده ام در مورد لر ها این است که غیر استاندارد ترین نوع بشر هستند. چه در ابراز احساساتشان و چه در رفتارشان ، رانندگیشان ، و در گیری های فیزیکی و الی آخر .
دنبال پروانه کردن در میدان مین چه چیزی را می رساند؟ جز حماقت و سرخوش بودن(می بینی که چقدر فارسی نوشتنم بدون غلط عالی شده؟) حالا دیگر نمی گویم از بحر کردن ، می گویم از بر کردن.
یک جایی می‌گویید :«ر واکنش به این توهین‌ها (یا آن چه توهین می‌پندارندش)»
به نظرم خیلی از این جک‌ها اصلا توهینی در نفسشان نیست.یا به قول شما آنقدر عمومی هستند که اسم قومی بیایید یا نه فرقی نمی کند و در واقع برای همان پایبندی به ….است که می‌آید.
درضمن من که فکر میکنم حث خنداندن با لهجه‌ها با این جوکها متفاوت است و البته بای بگویم که من خودم قلبا از مخالفان سرسخت این جک‌ها هم نیستم و یک مقداری می پذیرمشان…در کل بحث لهجه که فکر میکنم به لکل متفاوت است و اصلا جای ایراد گیری ندارد.
من خودم شهرستانیم و لهجه‌هایی را اطرافم(چه روستاها و چه شهر خودمان و دیگر شهرهای اطاف )می‌بینم و می‌شنوم که واقعا و واقعا خنده‌دار و چه بسا مضحک هستند.اینها را چه چاره‌ای هست!یعنی اگر موضوع نسبیت خنده‌دار بودنشان را کنار بگذاریم،توهین است بازی با این طور لهجه‌ای ؟خود لهجه به شکل مسخره‌ای خنده دار است خب!
مصرع از محمدسعید میرزایی است.