۱. استقبال خوب خریداران از دو #نمایشگاه #آنلاین هم‌زمان #کتاب در روزهای اخیر (نمایشگاه مجازی کتاب، به موازات کمپین ویژه‌ی کتاب دیجی‌کالا) و البته، فراوانی بالای کانال‌های فروش وب‌سایتی و اینستاگرامی و تلگرامی کتاب در یک‌سال اخیر، در کنار رشدی که آمارهای خرید کتاب‌های صوتی و الکترونیکی در یک سال اخیر داشته‌اند… یک گزاره‌ی رایج کهنه را زیر سوال می‌برد؛ همواره «مردم» #ایران متهم‌اند که کتاب نمی‌خوانند.
آمارهای فروش دو نمایشگاه مجازی کتاب در دهه‌ی نخست بهمن ۱۳۹۹ و در یک‌سالگی کرونا، نشان می‌دهد که مشتریان کتاب، کم‌تعداد نیستند. صبور هم هستند، چون بسیاری از شیوه‌های ارسال کتاب، به خاطر حاشیه‌ی سود اندک کتاب، مبتنی بر مکانیزم‌های ارزان‌قیمت پستی و پیک‌ها، طراحی شده‌اند.
۲. در بازار سنتی، کاهش فعالان حرفه‌ای و شکاف میان منابع سرمایه‌ای با الزامات تحول دیجیتال، روی سرعت تولید و عرضه‌ی کتاب تاثیر جدی می‌گذارد؛ برای مثال محدودیت‌های سنتی شغل #صحافی کتاب در ایران و کمبود نیروی متخصص در این مهارت شغلی/صنفی، به شدت روی چرخه‌ی تولید و عرضه‌ی به‌‌هنگام کتاب تاثیر منفی دارد؛ نهایتا کتاب‌های پرتعدادی در چرخه‌ی چاپ و صحافی، به دلایل متنوعی از کمبود کاغذ تا دیگر مواد اولیه یا عملیات نهایی‌سازی چاپ، پیش از عرضه‌ی درست و فراگیر، در #توزیع نامنظم، ناپدید می‌شوند.
یک گرفتاری عمومی عناصر زنجیره‌ی ارزش #کتاب، غفلت از صنعتی/مدرن شدن بخش‌های عملیاتی و تولیدی‌ست.
۳. کم‌کم همه‌ی اکوسیستم‌ها، ناگزیرند سوار قطار تغییرات سبک جدید عرضه و تقاضای آنلاین شوند. این در حالی‌ست که اکوسیستم نشر و توزیع کتاب، نیازمند شتابدهی جدی در گسترش دسترسی مردم به اطلاعات و کالای کتاب است؛ مخاطبان و مشتریان کتاب، با محدودیت‌های اکوسیستم همچنان سنتی ناشران و موزعان، حتی به اطلاعات امانت کتاب‌ها یا محتوای الکترونیکی، به درستی دسترسی ندارند.
بسیاری از والدین، کتاب‌های مناسب نیاز خود و فرزندان‌شان را در جستجوها هم پیدا نمی‌کنند؛
سایه‌ی سنگین محدودیت‌های بازار سنتی کتاب، بر قیمت تمام‌شده اثر عجیبی می‌گذارد، که فقط با مکانیزم صنعتی شدن تولید و عرضه، حل خواهد شد.
۴. وقت زدودن اتهام «ایرانی‌ها کتاب نمی‌خوانند» چه زمانی خواهد بود؟ عجیب نیست که با وجود داعیه‌داری حاکمیت و دولت‌ها در عرصه‌ی کتاب و گسترش فرهنگ مطالعه و باقی گزارش‌های مرسوم، اکوسیستم بن‌محور و یارانه‌ای کتاب، چرخ‌دنده‌‌هایی پراصطکاک و تصویری همچنان سنتی/کم‌رمق دارد؟